Osmanlı Kastamonulu Kabakçı Mustafa İsyanı nedir, Neden İsyan Çıktı?
Osmanlı Kastamonulu Kabakçı Mustafa İsyanı nedir, Neden İsyan Çıktı?
Osmanlı askeri kabakcı isyanı, 1807 yılında III. Selim'in kurduğu Nizam-ı Cedid ordusuna karşı yeniçeriler ve halkın başlattığı bir ayaklanmadır.
Bu isyanın lideri Kastamonulu Kabakçı Mustafa adlı bir esnaf olmuştur. İsyan sonucunda III. Selim tahttan indirilmiş ve yerine IV. Mustafa geçirilmiştir.
Bu isyan, Osmanlı Devleti'nin ıslahat çabalarını geriye götürmüş ve devletin zayıflamasına yol açmıştır.
Bu isyanın nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Avrupa'da Fransız İhtilali sonrası başlayan milliyetçilik akımı, Osmanlı topraklarında da etkisini göstermiş ve bazı eyaletlerde isyanlar çıkmıştır. Örneğin, 1805 yılında Sırbistan'da Kara Yorgi önderliğinde bir isyan başlamıştır.
- Osmanlı Devleti, Rusya, Fransa ve İngiltere gibi güçlü devletlerle savaş halindeydi. Bu savaşlar, Osmanlı'nın kaynaklarını tüketmiş ve ekonomik sıkıntılar yaratmıştır. Örneğin, 1806 yılında Osmanlı-Rus savaşı, 1807 yılında Osmanlı-İngiliz savaşı ve İngiliz donanmasının İskenderiye'yi işgali yaşanmıştır.
- III. Selim, Osmanlı Devleti'ni modernleştirmek ve güçlendirmek için Nizam-ı Cedid adıyla bir dizi ıslahat yapmıştır. Bu ıslahatlar, askeri, idari, ticari, sosyal ve siyasi alanlarda değişiklikler getirmiştir. Örneğin, Nizam-ı Cedid ordusu, Avrupa tarzında eğitimli ve donanımlı bir ordu olarak kurulmuştur.
- Nizam-ı Cedid ıslahatları, yeniçeriler, ayanlar, ulema ve halk arasında memnuniyetsizlik yaratmıştır. Yeniçeriler, Nizam-ı Cedid ordusunu kendilerine rakip ve tehdit olarak görmüşlerdir. Ayanlar, merkezi otoritenin güçlenmesinden rahatsız olmuşlardır. Ulema, ıslahatların dinî değerlere aykırı olduğunu iddia etmişlerdir. Halk ise, ıslahatlar için konulan yeni vergilerden şikayetçi olmuştur.
- Fransa'nın İstanbul sefiri Sebastiani, ıslahatların Osmanlı'yı güçlendireceğini düşünerek, isyana teşvik edici rol oynamıştır. Sadaret kaymakamı Köse Musa Paşa da, ıslahat karşıtı bir tutum sergilemiş ve isyancıları kışkırtmıştır.
Bu isyanın sonuçları arasında şunlar sayılabilir:
- III. Selim, 29 Mayıs 1807 tarihinde tahttan indirilmiş ve yerine kardeşi IV. Mustafa geçirilmiştir. III. Selim, 28 Temmuz 1808 tarihinde IV. Mustafa'nın emriyle öldürülmüştür.
- Nizam-ı Cedid ordusu dağıtılmış ve ıslahatlar iptal edilmiştir. Böylece, Osmanlı Devleti'nin modernleşme süreci sekteye uğramıştır.
- Osmanlı Devleti, dışarıda savaştığı devletlerle barış yapmak zorunda kalmıştır. Bu barışlar, Osmanlı'nın toprak kaybına ve prestij kaybına neden olmuştur. Örneğin, 1809 yılında Rusya ile yapılan Edirne Antlaşması ile Osmanlı, Rusya'ya toprak ve tazminat vermiştir.
- Kabakçı Mustafa, isyanın lideri olarak bir süre nüfuz sahibi olmuş, ancak 1808 yılında III. Selim'i tekrar tahta çıkarmak istediği için öldürülmüştür.
- Osmanlı Devleti, içeride ve dışarıda zayıflamış ve gerileme dönemine girmiştir.
