Biruni Ne Yapmıştır? Biruni Nereli, Hayatı Kısaca?
Biruni Ne Yapmıştır? Biruni Nereli, Hayatı Kısaca?
Abu Rayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni, İslam Altın Çağı'nda yaşamış Harzemli İranlı bir bilim insanı ve çok yönlü bir alimdir.
Astronomi, matematik, tıp, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanlarında önemli eserler vermiş, aynı zamanda bir tarihçi, kronolog ve dilbilimci olarak da kendini göstermiştir. Araştırmacı bir kişiliğe sahip olan al-Biruni, farklı kültür ve dinleri objektif bir şekilde incelemiş, Hint kültürü ve Hinduizm üzerine yazdığı Târîh al-Hind (Hindistan Tarihi) adlı eseriyle "Hintolojinin kurucusu" ve "Karşılaştırmalı Dinlerin Babası" olarak anılmıştır.
Al-Biruni Kimdir? Bilim ve Kültür Tarihinin Öncüsü!
Al-Biruni, 15 Eylül 973'te Harzem'in Beruniy şehrinde doğdu. Tam adı Abu Rayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni olan bilim insanı, Türk kökenli bir aileden gelmekteydi.
Babasını küçük yaşta kaybeden al-Biruni, Harzemşahlar tarafından korundu ve sarayda İslam hukuku, teoloji, dilbilgisi, matematik, astronomi, tıp ve felsefe gibi birçok alanda eğitim aldı. Öğretmenleri arasında ünlü matematikçi ve astronom Ebu Nasr Mansur da vardı. Al-Biruni, 17 yaşındayken ilk kitabını yazdı ve kısa sürede Harzem'in en bilgili kişisi olarak ün kazandı.
Al-Biruni'nin hayatı, Harzemşah Devleti'nin Gazneliler tarafından yıkılmasıyla değişti. Gazneli Mahmut, Harzem'i fethettikten sonra al-Biruni'yi de yanına alarak Gazne'ye götürdü. Al-Biruni, Gazne'de sarayın ilim merkezinde çalışmaya başladı ve Gazneli Mahmut'un Hindistan seferlerine katıldı.
Al-Biruni, Hindistan'da 13 yıl kaldı ve bu süre zarfında Sanskritçe öğrenerek Hint kültürü ve Hinduizm üzerine araştırmalar yaptı. Bu araştırmaların sonucunda Târîh al-Hind (Hindistan Tarihi) adlı eserini yazdı. Bu eser, Hint kültürü ve dinine dair en kapsamlı ve objektif kaynaklardan biri olarak kabul edilmektedir.
Al-Biruni, Hindistan'dan döndükten sonra Gazne'de yaşamaya devam etti ve bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Astronomi, matematik, fizik, coğrafya, tarih, tıp, eczacılık, felsefe, teoloji gibi birçok alanda eserler verdi.
Bu eserler arasında en önemlileri şunlardır:
- El-Âsârü'l-Bâkiye an'il-Kurûni'l-Hâliye (Geçmiş Yüzyılların Kalıntıları): Bu eser, tarih, kronoloji, coğrafya, astronomi ve kültür tarihi gibi konuları içeren bir ansiklopedidir. Al-Biruni, bu eserde farklı milletlerin takvim, bayram, kültür ve geleneklerini karşılaştırmalı olarak ele almıştır.
- El-Kanunü'l-Mes'udi (Mesud Kanunu): Bu eser, astronomi ve matematik alanında bir başyapıttır. Al-Biruni, bu eserde gök cisimlerinin hareketleri, yörüngeleri, uzaklıkları, büyüklükleri, kütleleri, kürelerin geometrisi, trigonometri, cebir, aritmetik gibi konuları detaylı bir şekilde anlatmıştır.
- El-Tahdidü'n-Nihayet'il-Emakin (Yerlerin Sınırlarının Tespiti): Bu eser, coğrafya ve jeodezi alanında bir klasiktir. Al-Biruni, bu eserde yeryüzünün şekli, büyüklüğü, enlem ve boylam dereceleri, iklim kuşakları, dağlar, nehirler, denizler, göller, adalar, şehirler, ülkeler gibi konuları ele almıştır. Al-Biruni, bu eserde yeryüzünün çevresini ölçmek için kendi geliştirdiği bir yöntemi de açıklamıştır.
- Kitabü't-Tıbbi'l-Mansuri (Mansur Tıbbı): Bu eser, tıp ve eczacılık alanında bir rehberdir. Al-Biruni, bu eserde insan vücudunun yapısı, hastalıklar, tedaviler, ilaçlar, bitkiler, hayvanlar, mineraller, kimyasal maddeler, laboratuvar teknikleri gibi konuları anlatmıştır.
Batuhan Kenan korkmaz
Al-Biruni, 13 Aralık 1048'de Gazne'de vefat etti. Bilim ve kültür tarihinin öncüsü olan al-Biruni, zamanının çok ilerisinde bir bilim insanı olarak tanınmaktadır. Farklı kültür ve dinlere saygılı, objektif, araştırmacı, yaratıcı ve yenilikçi bir kişiliğe sahip olan al-Biruni, İslam medeniyetinin ve insanlığın ortak mirasının en değerli isimlerinden biridir.
