Siyanür nedir ne işe yarar? Siyanür nedir nelerde bulunur?
Siyanür nedir ne işe yarar? Siyanür nedir nelerde bulunur?
Siyanür, bir karbon ve ona üçlü bağ ile bağlanmış bir azot içeren C≡N grubuna sahip kimyasal bileşiklere verilen addır. Bu grup aynı zamanda siyano grubu olarak da bilinir. Organik ve inorganik çeşitleri bulunan siyanürler özellikle endüstride kullanılmaları için üretilmektedir.
Siyanür, vücuda yüksek miktarda alınırsa kanın, oksijeni vücut dokularına taşımasına engel olarak hipoksi yaparak ölüme neden olur. Bu nedenle siyanür çok kuvvetli bir zehirdir ve dikkatli kullanılması gerekir.
Siyanürün en yaygın ve tehlikeli türleri sodyum siyanür ve potasyum siyanürdür. Bunlar metal tuzlarıdır ve ısıtılmış kuru karbonlar üzerinden, amonyak (NH3) ve CO gazlarının karışımı geçirilerek elde edilirler. Bu tuzlar sudaki çözeltide çözündüğü zaman, zehirlilik şiddeti daha fazla artar.
Siyanürün bir diğer türü ise hidrosiyanik asit (HCN, hidrojen siyanür)dir. Bu uçucu bir asittir ve acı badem kokusundadır. 28 santigrat derecede kaynar. Sudaki çözeltisi çok zayıf asittir. Hidrosiyanik asit, akrilik lif, plastik üretimi ve sentetik kauçuk uygulamalarında sıklıkla kullanılmaktadır.
Siyanür, doğada da bazı bitki ve hayvanlar tarafından üretilebilir. Kiraz, badem, kayısı, şeftali, erik, fasulye, patates, turp, lahana, şalgam, brokoli ve mısır siyanürlü bileşikleri doğal olarak üretmektedir. Ayrıca bazı bakteri ve böcekler de siyanür içeren maddeler salgılayabilir.
Siyanürün endüstrideki en önemli kullanım alanlarından biri kimyasal üretim endüstrisidir. Bunu naylon, poliamit, akrilik ve plastik üretim sanayileri takip eder. Ayrıca madencilikte de altın ve gümüş liç proseslerinde kullanılmaktadır.
Siyanürün suya karışması halinde ise çevresel ve biyolojik etkileri olabilir. Örneğin, 0,1 mg / lt den daha fazla CN iyonlarının balıklarda belirli süre içerisindeki zehirlenme limitini saptamışlardır. Ayrıca 0,3 mg / lt den fazla CN iyonlarının mikroorganizmalara etki ederek, suyun kendi kendini temizleme etkisini kaybettiğini saptamışlardır.
Bu haber makalesi sizin için faydalı oldu mu?