Kapitalizm nedir, örnekleri nelerdir? Kapitalizm kurucusu kimdir?
Kapitalizm nedir, örnekleri nelerdir? Kapitalizm kurucusu kimdir?
Kapitalizm, günümüz dünya düzeninin temelini oluşturan ekonomik ve sosyal bir sistem olarak karşımıza çıkar. Özel mülkiyet, sermaye birikimi, ücretli emek, gönüllü takas, fiyat sistemi ve rekabetçi pazarlar kapitalizmin temel özellikleridir.
16. yüzyılda serbest piyasa ekonomisi olarak ortaya çıkan bu sistem, özellikle Sanayi Devrimi sonrasında İngiltere'den başlayarak tüm dünyaya yayılmıştır.
Kapitalizmin siyasi haritasına bakıldığında, bu sistem dünyanın büyük bir bölümünde hakim durumdadır. Üretim araçlarının özel mülkiyetine dayanan kapitalizmde, sermaye sahipleri ve emekçiler olarak iki ayrı sınıf meydana gelir.
Sermaye sahipleri, üretim araçlarını işçi kesimin emekleriyle işleterek sürekli daha fazla değer üretimini yönetir ve böylece sermaye birikimini artırır.
Kapitalizmin iddiasına göre, serbest piyasa koşulları altında sermaye sahiplerinin kâr amaçlı etkinlikleri, arz ve talep dengesini sağlayarak toplumun genelinin iyiliğine hizmet eder. Ancak bu sistem, aynı zamanda ekonomik ve politik elitlerin karşılıklı menfaatleri için iş birliği yaptığı bir yapıya da sahip olabilir.
Modern kapitalizm, tarımsal kapitalizmin ve merkantilizmin erken Rönesans dönemindeki ortaya çıkışından itibaren evrilmiştir. Feodalizmin sona ermesiyle Batı dünyasında egemen sistem haline gelen kapitalizm, uluslararası finans imparatorlukları kurulmasına ve sermayenin küresel ölçekte büyümesine olanak tanımıştır.
Kapitalizmin siyasi haritası, sermaye ve emek arasındaki ilişkiler, serbest piyasa dinamikleri ve uluslararası ticaret ağları üzerinden okunabilir.
Bu sistem içinde, üretim sonucu elde edilen gelirin, ürünün maliyetinden fazla olması ve böylece artı değer oluşması esastır. Artı değer, işçinin kendi değerini yeniden üretmesi sonucu ya da ürünün pazarda belli bir kâr marjı ile satılmasıyla oluşur.
Kapitalizmin bu dinamik yapısı, dünya ekonomisinin sürekli değişen ve gelişen bir haritasını çizerken, aynı zamanda sosyal adalet, eşitlik ve sürdürülebilirlik gibi konularda tartışmaları da beraberinde getirir.
Günümüzde, kapitalizmin geleceği ve alternatif ekonomik modeller üzerine yapılan tartışmalar, bu siyasi ve ekonomik haritanın nasıl şekilleneceğine dair önemli ipuçları sunmaktadır.
